Jabłuszko lubelskie
Jabłuszko lubelskie to połówka jabłka wypełniona konfiturami, zawinięta w ciasto na kształt koperty i upieczona w wysokiej temperaturze. Po ostudzeniu jest posypywana cukrem pudrem. Jabłuszko po lubelsku podawane jest na ciepło z bitą śmietaną lub na zimno posypane cukrem pudrem. Smak tego ciasteczka zależy od odmiany jabłek i rodzaju użytych konfitur.
Jabłka pochodzą z lubelskich sadów. Muszą być takie odmiany, które są kwaskowate i nie rozpadają się po upieczeniu, nie nadają się odmiany na szarlotkę i deserowe. Na przestrzeni minionych lat odmiany jabłek zmieniały się. W latach sześćdziesiątych, siedem dziesiątych i osiemdziesiątych minionego wieku dominowały takie odmiany jak : Jonatan, Malinowa Oberlandzka, Spartan, Boskoop, Boiken, Idared, Prima, Landsberska. Obecnie najlepsza jest Eliza, Idared.
Konfitury muszą być gęste, dobrze wysmażone, domowej roboty. Nadają się konfitury z pigwowca, wiśni oraz mieszanki konfitur: malina i pigwowiec, wiśnia i pigwowiec, truskawka i pigwowiec. Konfitury z pigwowca są w tym wypadku naturalnym zagęstnikiem i wzmacniaczem smaku, gdyż sam przecier malinowy czy konfitury z malin lub truskawek są zbyt rzadkie.
W tradycji jabłuszko lubelskie było zwane po prostu jabłuszkiem a jego sposób wykonania nawiązywał do innych wypieków znanych jeszcze przed II wojną światową na terenach dzisiejszej centralnej Polski i na tzw. Kresach w okolicy Lwowa. Po II wojnie światowej często przygotowywano pieczone jabłuszka z konfiturami, gdyż owoce importowane były prawdziwym rarytasem a wypieki bazowały na rodzimych owocach i przetworach. Było to danie na deser po obiedzie lub na podwieczorek łatwe do wykonania w każdym gospodarstwie domowym.
Jabłka dostarczają składników niezbędnych człowiekowi w postaci łatwo przyswajalnych cukrów prostych, kwasów, soli mineralnych i witamin. Jabłka służą człowiekowi jako środek dietetyczny i leczniczy. Jabłko średniej wielkości zawiera tylko 60 kcal a po jego zjedzeniu mamy wyraźne uczucie sytości. Lecznicze właściwości ma błonnik ,pektyny, garbniki i sole mineralne. Jabłka spożywane zamiast słodyczy pozwalają utrzymać szczupłą sylwetkę i zdrowe zęby. Przy aktywnym wysiłku fizycznym umożliwiają szybkie zaspokojenie głodu dzięki dużej zawartości glukozy i fruktozy oraz przeciwdziałają powstawaniu zakwasów dzięki pierwiastkom mineralnym, które neutralizują kwas mlekowy powstający w mięśniach. Zapobiegają otyłości i zaparciom, absorbując nadmiar soli , obniżają ciśnienie, a wydalając z organizmu cholesterol nie dopuszczają do zawału i udaru mózgu. Wychwytują wolne rodniki powstające przy spożywaniu tłuszczów i mięsa, dzięki czemu zapobiegają nowotworom. Działają korzystnie na przemianę materii. Jabłuszko Lubelskie oprócz jabłka i konfitur zawiera tylko cieniutką warstwę ciasta ok. 3-4 mm, które jest niesłodkie. Dlatego też jest wyrobem niskokalorycznym i jednocześnie doskonałym deserem.
O wielkiej roli wypieków z udziałem jabłek w kuchni lubelskiej mogą świadczyć nazwy miejscowości na tym obszarze takie jak: Jabłonna, Jabłoń, Jabłeczna znane już od średniowiecza i nazwiska Jabłoński, Jabłonowski. Tradycja pieczenia jabłuszek z konfiturami w cieście jest nadal kultywowana i przekazywana młodszym pokoleniom. Zgodnie z dawną recepturą , w oparciu o lokalne surowce i konfitury sporządzone we własnym gospodarstwie jabłuszka lubelskie są wypiekane w miejscowości Jabłonna przez Gospodarstwo Agroturystyczne Sawanna.
